بحثی پیرامون مهاجرت لرها به اندونزی
بحثی پیرامون مهاجرت لرها به اندونزی
چندی است در رسانه های مجازی و بومی استان لرستان مطلبی به نقل ازآقای «عبدالرضا سیفی» سرپرست رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در اندونزی درج شده که با توجه به اهمیتی که این مطللب در روشن شدن گوشه ای از تاریخ لرستان دارد لازم دانستم نگارنده نیز با توجه به مطالعاتی که در حوزه تاریخ لرستان داشته ام مطالبی بر آن بیفزایم.موضوع از این قرار است که آقای سیفی به نقل ازپروفسور «وان حسین عظمی»که گویا دکترای ادبیات زبان فارسی خود را در تهران گرفته، می‌نویسد که خانواده‌های لر در سال 355 قمری در زمان «نصرالدین بدر» حاکم لرستان، از ایران به اندونزی آمده و دهکده‌ای به نام لُرین (Lorin ) را که بعدها بنام لِران مشهور شد، بنا کردند.پیش از پرداختن به موضوع عین مطالب آقای سیفی نقل می شود:
«نمونه‌ای از حضور تاریخی ایرانیان در اندونزی
خانواده‌های لر در سال 355 قمری در زمان (نصرالدین بدر) حاکم لرستان، از ایران به جاوه آمدند.
طی جلسه‌ای که با یکی از اساتید دانشگاه اندونزی (UI ) داشتم، ایشان به تحقیق خود پیرامون تاریخچه ورود اسلام به اندونزی و مهاجرت تعدادی از مردم ایران از منطقه لرستان به این کشور اشاره نمود. از آنجا که این مطلب برایم جالب به نظر می‌رسید از ایشان خواستم تا این بخش از تحقیق خود را برایم ارسال نماید. مطلب زیر عیناً از پژوهش «ترجمه کتاب تاج السلاطین اثر بخاری الجوهری -از متن مالایی- قرن هفدهم میلادی- نوشته دکتر باستیان زولینو استاد دانشگاه اندونزی (UI ) نقل می‌گردد: ((معتبرترین اسناد در خصوص نشر اسلام در اندونزی، کتیبه‌های اسلامی-غالبا سنگ قبرها-کتابها و یادداشت‌های سیاحان از مشاهدات خویش است. قدیمی‌ترین سنگ‌قبر به‌جا مانده از مسلمانان و اولین سند به زبان عربی در جنوب شرقی آسیا که تاریخی مشخص بر آن ثبت‌شده، در -لِران (Leran ) در شرق جاوه به دست آمده است. این سنگ‌قبر متعلق به زنی به نام (فاطمه بنت میمون بن هیبت ا...) است که یک مبلغه و معلمه دین اسلام بوده و در پیشرفت اسلام در جاوه شرقی سهم عمده‌ای داشته است. وی در سال 475 قمری.1082 میلادی فوت کرده است- مقبره فاطمه در دهکده لِران در منطقه (گرسیک) نزدیک شهر سورابایا در جاوه شرقی واقع‌شده است-پروفسور وان حسین عظمی در مقاله (گسترش اسلام در آچه، از آغاز تا قرن شانزدهم میلادی) می‌نویسد که خانواده‌های لر در سال 355 قمری در زمان (نصرالدین بدر) حاکم لرستان، از ایران به جاوه آمدند و دهکده‌ای به نام لُرین (Lorin ) را که بعدها بنام لِران مشهور شد، بنا کردند.»
با جستجو از طریق گوگل مپ بر اساس آدرسی که در گزارش بالا آمده به منطقه‌ای در شمال منطقه گرسیک رسیدم که به همین نام در نقشه وجود دارد. البته بررسی اینکه آنچه که در تصاویر ماهواره‌ای مشخص شده دقیقاً همان منطقه مورد نظر مقاله است نیاز به بررسی بیشتر دارد.(نقل ازپایگاه خبری یافته نو16/3/96)
لازم به توضیح است که نگارنده اخیرا کتابی را با عنوان«لرستان در روزگارآل بویه»منتشر کرده ام.این کتاب درباره یکی از سلسله‌های محلی تاریخ ایران موسوم به «سلسله آل حسنویه» یا خاندان حسنویه برزیکانی می‌باشد که در فاصله سال های 350 تا 405قمری بر بسیاری از مناطق غربی ایران از جمله لرستان،کرمانشاه،ایلام وبخش هایی از همدان و خوزستان حکومت کردند.بزرگترین امیر این سلسله «بدر پسر حسنویه برزیکانی»(369ت405ق) بود.او فرمانروایی بزرگ بود. خرم آباد را که در آن زمان شاپورخواست نامیده می شد به پایتختی برگزید و قلعه فلک الافلاک را که دژ مستحکمی در میان شهر بود مقرحکومت خود کرد.بدر کارهای عمرانی بسیاری در قلمرو خود احداث کرد و در تحولات سیاسی سلاطین آل بویه و خلفای عباسی نقش برجسته ای داشت.او از طرف خلیفه عباسی «القادر»ملقب به«ناصرالدین و الدوله»شد. این دوره از تاریخ لرستان را باید «عصر طلایی» لرستان نامید. در این دوره، ده‌ها اثر تاریخی همچون پل دختر، پل کلهر، پل گاومیشان، پل کشکان، پل کاکارضا، مساجد، قلعه‌ها، آرامگاه‌ها، قنات‌ها و آب‌انبارها و ... به یادگار مانده که امروزه جزو شاه‌کارهای هنر معماری ایران محسوب می‌‌شوند.
آنچه از مطلب پرفسور وان عظیمی بر می آید با توجه به مشابهت نام نصرالدین بدر با بدر ابن حسنویه که در برخی از منابع تاریخی از او با توجه به لقبی که خلیفه عباسی به او داده با نام«ناصرالدین بدر» هم یاد شده گویا این داستان واقعیت تاریخی دارد. پرفسور عظیمی این مطلب را از کتاب «تاج السلاطین» اثر بخاری الجوهری -از متن مالایی- قرن هفدهم میلادی نقل کرده که بهر روی استناد تاریخی نیز دارد.منتهی تاریخ 355فمری که مهاجرت لرها به اندونزی در زمان بدر صورت پذیرفته با تاریخ حکومت بدر 369 تا 405قمری کمی مغایرت دارد. بهر روی اگر چه این حادثه در منابع دست اول فارسی نیامده ولی با توجه به این ماخذ ذکر شده قطعا جنین مهاجرتی رخ داده است. اما علت مهاجرت لرها به اندونزی در حدود هزار سال پیش با توجه به این بعد مسافت چه بوده است؟آیا مهاجرت آنها براثر فشار سیاسی صورت گرفته؟یا منازعات ایلی و طایفه ای؟ و یا برای حفظ عقیده مذهبی خود؟بهر روی دلیل این مهاجرت چندان روشن نیست.سوال دیگر اینکه تعداد لرهایی که به اندونزی مهاجرت کردند چه تعداد بوده است؟ و آیا هنوز آثاری از زبان و فرهنگ لری در میان بازماندگان این مهاجرین در اندونزی و منطقه یا دهکده ای بنام لرین یا لران وجود دارد یا خیر؟ این ها پرسش هایی است که هنوز در پرده ابهامندو نیازمند تحقیق و تفحص بیشتراست.نگارنده تلاش نمود با کاردار ایران در اندونزی جناب آقای سیفی تماس برقرار کند شاید سر نخ های بیشتری در باره این موضوع بدست آورد ولی تا کنون موفق نشده است.در پایان جهت اطلاع خوانندگان در مورد کشور اندونزی خاطر نشان می شود :
« اندونزی کشوری است در جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه با 17508 جزیره و چهارمین کشور پرجمعیت جهان با بیشترین جمعیت مسلمان دنیا می باشد . گینه نو ، مالزی ، تیمور شرقی ،استرالیا ،فیلیپین و سنگاپور همسایگان این کشورند . کلمه اندونزی از دو کلمه ایندو (Indu )با ریشه لاتین و کلمه نسوس (Nesos )با ریشه یونانی به معنای جزیره گرفته شده است . پایتخت اندونزی، جاکارتا است. سوماترا، کالیمانتان (بُورنِئُو)، سولاوِسی، و پاپوآ (گینة نو) دیگر جزایر بزرگ اندونزی هستند. جزیره جاوه نیمی از جمعیت اندونزی را در خود جای داده و قلب فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تاریخی اندونزی محسوب می‌شود و موقعیت مرکزی را در مجمع الجزایر اندونزی دارد..اندونزی با نزدیک 250 میلیون نفر جمعیت و با توجه به وجود اقوام و ادیان متفاوت در آن، به تنوع و گوناگونی موجود با شعار «وحدت در عین کثرت»احترام می‌گذارد. در حال حاضر 88 درصد از جمعیت این کشور مسلمان و اکثریت آنان بر مذهب شافعی هستند.